Hak Mahrumiyeti Tazminatı (İkame Araç ve Kazanç Kaybı)

Trafik kazası sonrası aracınızın tamirde kalması, size sadece değer kaybı ve tamir masrafı değil, aynı zamanda aracı kullanamamaktan kaynaklanan ek bir zarar daha yükler. Bu zarara Hak Mahrumiyeti Tazminatı veya Araç Mahrumiyet Bedeli denir.

Bu tazminat, aracınızın serviste kaldığı süre boyunca günlük yaşamınızdaki konfor kaybını veya ticari araçlar söz konusu olduğunda net kazanç kaybını gidermeyi amaçlar.

1. İkame Araç – Kazanç Kaybı Tazminatı Nedir?

Hak Mahrumiyeti Tazminatı, aracınızın kaza nedeniyle onarımda kalması ve bu süre boyunca kullanılamaz durumda olmasından doğan zararın karşılanmasıdır.

Bu tazminatın temel amacı, kazada kusuru olmayan tarafın, aracı tamir edilirken yaşadığı mağduriyeti gidermektir. Kiralık araç faturası sunmanız zorunlu değildir; yasal olarak aracınızdan mahrum kalmanız yeterlidir.

Bu tazminat kalemi iki ana başlıkta incelenir:

1. İkame Araç Bedeli: Ticari olmayan (binek) araçlar için, aracın tamirde kaldığı süre boyunca kiralanacak eşdeğer bir aracın günlük kiralama bedelidir.

2. Ticari Kazanç Kaybı: Taksi, minibüs, servis aracı veya kargo aracı gibi ticari amaçla kullanılan araçlar için, onarım süresi boyunca kaybedilen net günlük kazancın talep edilmesidir.

2. İkame Araç – Kazanç Kaybı Tazminatı Nasıl Hesaplanır?

Hesaplama yöntemi, aracın niteliğine (ticari olup olmamasına) göre farklılık gösterir.

A. Binek (Ticari Olmayan) Araçlar İçin Hesaplama (İkame Araç Bedeli)

Hesaplama, aracınızın onarımda kaldığı süre üzerinden yapılır. Ancak burada esas alınan, aracın serviste kaldığı gerçek süre yerine, hasarın büyüklüğüne göre belirlenen makul tamir süresidir.

I˙kame Arac¸​ Bedeli=Es¸​deg˘​er Aracın Gu¨nlu¨k Kiralama Bedeli×Makul Tamir Gu¨n Sayısı

Örneğin, eşdeğer bir aracın günlük kiralama bedeli 600 TL ise ve makul tamir süresi 20 gün olarak belirlenirse, talep edilebilecek tazminat 12.000 TL olabilir. Talep için kiralama faturası sunulması şart değildir.

B. Ticari Araçlar İçin Hesaplama (Kazanç Kaybı)

Eğer aracınız ticari amaçla kullanılıyorsa, tazminatınız günlük net kazancınız üzerinden hesaplanır:

Ticari Kazanc¸​ Kaybı=Aracın Gu¨nlu¨k Net Kazancı×Tamir Gu¨n Sayısı

Bu tür bir tazminat talep edebilmek için, kazanç kaybını ispatlayan geçmiş dönem fatura veya ciro belgeleri gereklidir. Örneğin, aracınızın günlük net kazancı 1.200 TL ise ve 15 gün onarımda kaldıysa, 18.000 TL kazanç kaybı talep edilebilir.

3. İkame Araç – Kazanç Kaybı Tazminatını Kimden Nasıl Tahsil Edebilirim?

Hak mahrumiyeti tazminatının tahsili, değer kaybı tazminatından farklı bir muhatap gerektirebilir.

Kimden Talep Edilir?

Bu tazminat, kazaya sebebiyet veren kusurlu tarafın kendisinden talep edilir.

• Zorunlu Trafik Sigortası (ZTS): Zorunlu Trafik Sigortası (ZMSS) poliçesi, genellikle araç mahrumiyet bedelini karşılamaz.

• Doğrudan Kusurlu Taraf: Alacak, kusurlu aracın sürücüsüne ve/veya işletenine (ruhsat sahibine) yöneltilir.

• Kasko/İhtiyari Mali Mesuliyet (İMM): Eğer kusurlu tarafın kasko poliçesi veya İhtiyari Mali Mesuliyet (İMM) sigortası bu bedeli karşılıyorsa, talep bu poliçelerden de yapılabilir.

Nasıl Tahsil Edilir? (Hukuki Süreç)

1. Sigorta Şirketine Başvuru Zorunluluğu: Hak mahrumiyeti tazminatı talebiniz de dahil olmak üzere, dava açmadan önce ilgili sigorta şirketine (kusurlu tarafın trafik sigortasına) yazılı başvuru yapmanız zorunludur. Şirketin 15 gün içinde cevap verme yükümlülüğü vardır.

2. Uyuşmazlık ve Yargı Yolları: Eğer sigorta ödeme yapmaz, eksik ödeme teklif eder ya da talep zaten sigorta limitlerini aşıyorsa veya ZTS kapsamında değilse (Hak Mahrumiyeti genellikle böyledir), yasal yollara başvurulur:

◦ Sigorta Tahkim Komisyonu: Sigorta şirketi ödeme yapmayı reddettiğinde veya eksik ödeme yaptığında Tahkim, mahkemeye göre daha hızlı bir çözüm sunar.

◦ Dava Yolu: Sigorta şirketi dâhil edilecekse Asliye Ticaret Mahkemelerinde, doğrudan kusurlu şahsa karşı talep edilecekse (Hak Mahrumiyeti gibi) Asliye Hukuk Mahkemelerinde dava açılır.

Zamanaşımı Uyarısı: Hak mahrumiyeti tazminatı alacağınız için de, kaza tarihinden itibaren 2 yıllık zamanaşımı süresi bulunmaktadır. Bu süre içinde talepte bulunulması kritik öneme sahiptir. Eğer kaza yaralanmalı veya ölümlü ise, bu süre uzamış ceza zamanaşımı nedeniyle 10 yıla kadar çıkabilir.

Özetle: Bir trafik kazası sonrası hak mahrumiyeti tazminatı almak, aracınızın tamirde olduğu süredeki konfor veya gelir kaybınızın telafisidir. Bu, aracın onarım bedelini ödemeyen veya değer kaybını karşılamayan kusurlu tarafın sigorta şirketine veya doğrudan şahsa yöneltilen ek bir maddi alacaktır.